نسخه سبز برای تنها تولید کننده ایزوسیانات ها در ایران

اخبار پولی مالی- پتروشیمی کارون، تنها تولیدکننده ایزوسیانات‌ها در منطقه خاورمیانه، با ظرفیت عملیاتی قابل توجه و جایگاه راهبردی بالا است. اما این شرکت در سال‌های اخیر با چالش‌های  متعدد مالی، مدیریتی و ساختاری مواجه بوده است. صورت‌های مالی سال ۱۴۰۳ شرکت نشان می‌دهد که با وجود رشد درآمد عملیاتی قابل توجه، زیان انباشته شرکت از نصف سرمایه ثبت‌شده نیز فراتر رفته  تا جایی که آن را مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت کرده و از این بابت شرکت مجبور به افزایش سرمایه شده است. در این مقاله سعی داریم با تکیه بر شاخص‌های ESG و ظرفیت های شرکت، راهکارهایی مبتنی بر سرمایه گذاری سبز برای گذر از ناترازی داخلی و ایفای نقش در رفع ناترازی‌های ملی ارائه دهیم.

وضعیت مالی و مدیریتی شرکت

بر اساس گزارش حسابرسی‌شده سال مالی منتهی به ۱۴۰۳/۱۲/۳۰: پترشیمی کارون، درآمد عملیاتی شرکت در دورهبا رشد ۲۹٪ به بیش از ۴۸ هزار میلیارد ریال رسید اما با وجود این رشد، در تراز صورت های مالی زیان ناخالص و زیان خالص به ترتیب ۲٬۵۲۳ و ۵٬۳۲۱ میلیارد ریال ثبت شده‌است.

همچنین در گزارش قید شده است که  برخی تکالیف مجمع عمومی مانند انتقال مالکیت دارایی‌ها و وصول مطالبات راکد، هنوز اجرا نشده‌اند و این درحالی است که زیان انباشته ۵٬۷۰۳ میلیارد ریالی، شرکت را در وضعیت بحرانی قرار داده است .

علیرضا صدیقی‌زاده مدیرعامل شرکت پتروشیمی کارون در حاشیه نمایشگاه ایران‌پلاست در مصاحبه ای، ضمن تأکید بر جایگاه منحصر به‌فرد پتروشیمی کارون، به چالش‌های ساختاری آن هم اشاره کرد و گفت:« تفکر تناژمحور باید جای خود را به ارزش‌محوری بدهد. هرچه تناژ کمتر باشد، ارزش تولیدی محصولات بالاتر می‌رود.»

او در جای دیگری نیز درباره مشکلات این پتروشیمی گفته بود: با آنکه روند کلی شرکت را در سال‌های اخیر مثبت ارزیابی می کند و این که شرکت از رکود خارج شده است تاکید کرده بود که در سال ۱۴۰۴ باید هزینه‌ها با دقت مدیریت و پروژه‌های اولویت‌دار با سرعت پیگیری شوند.

تحلیل گزارش مالی شرکت پتروشیمی کارون در چارچوب شاخص‌های ESG

می دانیم که بر اساس الزام افشای ESG صادرکنندگان باید اطلاعات مربوط به مصرف انرژی، انتشار گازهای گلخانه‌ای، و مدیریت منابع را ارائه دهند. همچنین اتحادیه اروپا به عنوان یک بازار بزرگ برای محصولات پتروشیمی، CBAM را برای تولید محصولات پرکربن اعمال می کنند (

CBAM ( Carbon Adjustment Mechanism  یکی از ابزارهای کلیدی اتحادیه اروپا برای مقابله با نشت مکانیزم تعدیل مرزی کربن است  یکی از ابزارهای کلیدی اتحادیه اروپا برای مقابله با نشت کربن و حمایت از اهداف اقلیمی است. این مکانیزم محصولاتی چون سیمان، فولاد، کودهای شیمیایی، برق و هیدروژن را در بر می گیرد و از صادر کنندگان به اتحادیه اروپا تا پایان ۲۰۲۵ فقط موظف به ارایبه گزارش درباره محصولات خود هستند و پرداخت مالی برای هزینه های زیست محیطی آن  از ۲۰۲۶ آغاز می شود.)

یکی از ضعف های گزارش مالی شرکت فقدان گزارش‌های شفاف از مصرف آب، انرژی و انتشار آلاینده‌ها است . این خلأ بزرگی در عملکرد زیست‌محیطی شرکت به شمار می آید.

موضوع مهم دیگر وابستگی به خوراک گاز یارانه‌ای است، اگرچه قیمت پایین مزیت رقابتی محسوب می‌شود، اما در بلندمدت پایداری اکولوژیک را تهدید می‌کند.

در بحث مسئولیت اجتماعی با توجه به میانگین سنی کارکنان ۳۵ سال؛ به نظر می رسد شرکت توانسته با تقویت مسئولیت‌پذیری و امید، چالش‌های منابع انسانی را مدیریت کند. با این حال، اطلاعاتی درباره ایمنی، تنوع، آموزش یا ارتباط با جامعه محلی از سوی شرکت منتشر نشده است.

نکته مهم دیگر ترکیب هیئت‌مدیره است که شامل اعضای متخصص و غیرموظف است، اما ضعف در اجرای مصوبات مجمع و عدم تفکیک هزینه‌ها، نشان‌دهنده چالش‌های اجرایی موجود است. باید توجه داشت که وابستگی ۹۸٪ سهام به هلدینگ خلیج فارس  تمرکز مالکیت را بالا برده و قدرت تصمیم گیری برا ی سهام‌داران خرد را در عمل از بین می برد.

پیشنهاد های پویش گذار از ناترازی با سرمایه گذاری سبز

شرکت پتروشیمی کارون می تواند با انجام سرمایه گذاری سبز جهت توسعه پروژه‌های خودکفایی خوراک مانند پروژه «هایکو» برای تولید مونوکسید کربن و هیدروژن از منابع داخلی همراه با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در فرآیندهای جانبی و خنک‌سازی از وابستگی به یارانه گاز بکاهد.

همچنین بازنگری در ساختار هزینه‌های تولید و تفکیک دقیق هزینه‌های سرمایه‌ای و جاری در کنار بهینه‌سازی مصرف آب و انرژی با نصب سیستم‌های پایش هوشمند باعث افزایش بهره‌وری عملیاتی و کاهش هزینه‌های شرکت می شود.

باید توجه داشت که اجرای نظام گزارش‌گری داخلی برای پیگیری مصوبات مجمع و پاسخ‌گویی مدیران  همراه با انتشار گزارش‌های ESG  سالانه باعث افزایش اعتماد سهام‌داران،  تقویت حکمرانی شرکتی و شفافیت مالیمی شود.

 شرکت ها در جهان امروز تافته هایی جدابافته از جامعه پیرامونی خود نیستند و نسبت به این جوامع دارای مسئولیت قلمداد می شوند. از این منظر اجرای پروژه‌های آموزشی، بهداشتی و زیست‌محیطی  در منطقه ماهشهر وایجاد مسیرهای شغلی شفاف برای کارکنان و توسعه مهارت‌های تخصصی نشانگر مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت خواهد بود.

جمه بندی:

با توجه به شرایط موجود به نظر می رسد پتروشیمی کارون در آستانه یک گذار راهبردی قرار دارد. عبور از ناترازی مالی و ایفای نقش در رفع ناترازی‌های ملی با توجه با ظرفیت های این شرکت ، با اصلاح ساختار، سرمایه‌گذاری سبز و تعهد به شاخص‌های ESG انکان پذیر است. همان‌طور که صدیقی‌زاده مورد اشاره قرار داده است:

«پیشرفت انتها ندارد؛ باید قله‌های جدیدی را تعریف کنیم.» شرکت پتروشیمی کارون با تعریف قله‌هایی در حوزه پایداری، شفافیت و مسئولیت اجتماعی می‌تواند نه‌تنها از بحران عبور کند، بلکه به الگویی برای صنعت پتروشیمی تبدیل شود.

مقایسه عملکرد زیست‌محیطی پتروشیمی کارون با استانداردهای ملی و بین‌المللی

۱-  مصرف انرژی

تحلیل: مصرف انرژی پتروشیمی کارون کمی بالاتر از معیار ملی است، اما با اجرای سیستم مدیریت انرژی ISO 50001 می‌توان بهینه‌سازی کرد.

۲- انتشار گازهای گلخانه‌ای

تحلیل: انتشار CO₂ بالاتر از سطح مطلوب است. اجرای ISO 14064 و ارزیابی چرخه حیات (LCA) می‌تواند مسیر کاهش را مشخص کند.

۳- مدیریت پسماند

تحلیل: عملکرد پسماند در محدوده قابل قبول ملی است، اما برای ارتقاء، اجرای سیستم مدیریت زیست‌محیطی ISO 14001 توصیه می‌شود.

۴- هزینه زیست‌محیطی

تحلیل: هزینه زیست‌محیطی پایین است، اما ممکن است نشان‌دهنده کم‌سرمایه‌گذاری در پایش و بهبود باشد.

۵- گواهینامه‌ها و الزامات مدیریتی