چرا شاخص بانک ها در تابستان قرمز بود

به گزارش اخبار پولی مالی، با وجود پیش‌بینی‌های کارشناسان در خصوص رشد بیشتر نمادهای بانکی نسبت به سایر صنایع در تابستان ۱۴۰۰ به دلیل جبران عقب‌ماندگی‌های قبلی اما تغییرات نرخ دلار، افزایش نرخ بهره در بازار بین‌بانکی و همچنین روند نزولی شاخص کل و افزایش روند خروج پول حقیقی باعث افت این شاخص شد.
شاخص کل صنعت بانک‌ها در بازار سرمایه شامل نماد ۱۱ بانک انصار( ادغام شده در بانک سپه)، صادرات، ملت، پاسارگاد، پارسیان، پست بانک، تجارت، خاورمیانه، سینا، کارآفرین و اقتصادنوین است اما به طور عمده می‌توان گفت که بانک‌های تجارت، صادرات و ملت از بزرگترین شرکت‌های این گروه و کل بازار سرمایه محسوب می‌شوند.
بسیاری از کارشناسان بازار سرمایه معتقد بودند با توجه به رفع ابهام در خصوص نتایج انتخابات ریاست جمهوری و روی کار آمدن دولت جدید و رشد کمتر این صنعت نسبت به سایر صنایع، گروه بانکی شاهد رشد بالایی در تابستان امسال خواهد بود و عقب‌ماندگی قبلی خود را جبران خواهد کرد اما در عمل این اتفاق رخ نداد.
بررسی روند شاخص صنعت بانکی در بازار سرمایه نشان می‌دهد در اولین روز از تابستان ۱۴۰۰ این شاخص برابر با ۷هزار و ۲۶۱ واحد بود که در آخرین روز کاری از شهریورماه به ۶هزار و ۸۳۸ واحد کاهش یافت. بدین ترتیب در سه ماهه تابستان امسال، گروه بانکی شاهد افتی ۴۲۳ واحدی در شاخص خود بود.
بالاترین رقم ثبت شده برای شاخص بانکی در تابستان ۱۴۰۰، مربوط به ششم شهریورماه با ۸ هزار و ۱۹۸ واحد و در روز ششم شهریورماه بود. با این حال و در مجموع، شاخص بانکی دومین فصل امسال را با روندی نزولی به پایان رساند.
از دی‌ماه ۱۳۹۷ تا حال حاضر، به دلیل مصوبه شورای پول و اعتبار در خصوص تغییر فرمول نرخ محاسبه سود سپرده‌های کوتاه مدت، قیمت تمام شده پول برای بانک‌ها افت محسوسی داشته و به خوبی می‌توان آثار این مصوبه را در صورت‌های مالی این گروه مشاهده کرد. اما بتدریج این موضوع اثر خود را با توجه به افزایش تسهیلات تکلیفی از دست داده و بیشتر نمادهای این گروه با زیان انباشته بالا، املاک مازاد، شرکت‌های زیرمجموعه بالا و بازدهی منفی روبه‌رو هستند.

۱تغییرات نرخ دلار
در تابستان امسال شاخص دلار شاهد رشدی ۱۳.۹ درصدی بود به نحوی که از ۲۴ هزار و ۶۲۰ تومان در تیرماه به حدود ۲۸ هزار تومان در پایان شهریورماه رسید. در تیرماه امسال دلار با کمی رشد نسبت به نرخ فصل بهار، به طور میانگین ۲۴ هزار و ۶۲۰ تومان معامله می‌شد اما در مردادماه، نرخ این ارز تا ۲۷ هزار و ۴۳۰ تومان رشد کرد.
هرچند در شهریورماه نرخ دلار نوسان چندانی نداشت و بین ۲۷ تا ۲۸ هزار تومان معامله می‌شد اما نسبت به سایر بازارهای مالی، سود بیشتری را نصیب خریداران خود کرده بود. برخلاف همیشه که افزایش نرخ دلار باعث رشد شاخص کل بورس و صنایع حاضر در آن به ویژه صنایع صادراتی و بانک‌ها می‌شد اما در تابستان سال جاری این اتفاق رخ نداد.
تا پایان تابستان امسال، بانک مرکزی هیچ نرخی را برای تسعیر ارز بانک‌ها اعلام نکرده بود. با این حال در بیستم مهرماه اعلام کرد که این نرخ بدون تغییر نسبت به نرخ قبلی، ۱۵ هزار و ۹۰۰ تومان برای هر دلار و ۱۹ هزار تومان برای هر یورو است. گویا بازار از قبل و برای نمادهای بانکی این موضوع را «بو» کشیده بود! زیرا خریداران تمایلی برای خرید سهم بانک‌ها در تابستان نداشتند.

تاثیر افزایش نرخ سود در بازار بین‌بانکی
نرخ سود در بازار بین‌بانکی همواره یکی از عوامل اصلی در میزان مشارکت به ویژه اشخاص حقوقی برای خرید سهام است.
سال گذشته و همزمان با سقوط آزاد شاخص کل و متضرر شدن هزاران تازه واردی که بنا به دعوت دولت کد بورسی گرفته بودند، بسیاری خواستار کاهش نرخ بهره در بازار بین‌بانکی بودند.
کاهش نرخ بهره در بازار بین‌بانکی در حقیقت از جمله سیاست‌های انبساطی است که براساس آن بانک‌ها با خلق پول به حرکت نقدینگی از اقتصاد به سمت بازار سرمایه کمک می‌کنند و در کوتاه مدت بازار سرمایه رونق می‌گیرد.
با این حال اجرای این سیاست با توجه به تورم بالا و ۴۵ درصدی در کشور در روند بلندمدت‌تر به شکل‌گیری حباب و متضر شدن سرمایه‌گذاران در بورس ختم می‌شود. اتفاقی که در بازار بورس ایران نیز رخ داد.
سال گذشته با فشار زیان‌دیدگان بورس، دولت بدون در نظر گرفتن نقدینگی افسار گسیخته و کسری بودجه به همراه تورم بالا، به شیوه دستوری نرخ سود در بازار بین‌بانکی را کاهش داد تا شاید در کوتاه مدت رونقی در بازار سرمایه ایجاد کند اما در طول یک سال بعد نه تنها این اتفاق رخ نداد که شاهد روند نزولی مداوم بازار هستیم.
نکته این که از ابتدای ۱۴۰۰ روند نرخ سود در این بازار کاهشی بود به ترتیبی که در هفته منتهی به هفدهم تیرماه، این نرخ به ۱۷.۹۵ درصد رسید که پایین‌ترین نرخ از ابتدای امسال محسوب می شود. با این حال پس از آن نرخ سود در این بازار همواره صعودی بوده و به طور عملی به مانعی برای ایجاد رغبت حقوقی‌ها و بانک‌ها برای خرید سهام و ورود منابع به بورس تبدیل شده است.
در هفته منتهی به اول مهرماه، نرخ سود در بازار بین‌بانکی به ۱۹.۱ درصد رسید در حالی که این نرخ در اولین هفته تابستان امسال ۱۸.۴۶ درصد بود.
سرعت گرفتن روند خروج پول حقیقی
از ابتدای ۱۴۰۰، ترس، تردید و نگرانی در بین سهامداران بالا بود. بخشی از این موضوع مربوط به انتظار جهت نتیجه مذاکرات برجام بود که از بعد از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و انتخاب جو بایدن دموکرات به جای دونالد ترامپ جنجالی آغاز شده است.
بخش مهم‌تر اما مربوط به انتخابات ریاست جمهوری خردادماه ایران بود. در ماه‌های نخست امسال، بخشی از بازیگران حقیقی و حقوقی، با احتیاط و دست به عصا راه رفته یا به اصطلاح، با فروش سهام خود، پول‌ها را در انتظار تحولات سیاسی داخلی و بین‌المللی پارک کرده بودند. مذاکرات برجامی اما در دولت قبل به نتیجه نرسید و دولت سیزدهم نیز زمانی چندین ماهه نیاز داشت تا بتواند به شرایط مذاکرات وارد شود.
انتخابات ریاست جمهوری با وجود پیروزی قاطع جریان اصولگرا و بدون تحول خاصی به پایان رسید. با توجه به وعده‌های انتخاباتی، این سیگنال به بازیگران داده شد که دولت سیاست حمایت از بورس را با جدیت دنبال خواهد کرد اما بازار به طور عملی راه دیگری را در پیش گرفت.
در تیرماه و بعد از سه ماه خروج پول حقیقی، بازار شاهد ورود بیش از یک هزار و ۵۲۳ میلیارد تومان پول حقیقی بود که این امر منجر به افزایش معاملات و ایجاد ثبات در بازار سرمایه شد.
اما بتدریج و همزمان با روند نزولی شاخص کل، شاهد خروج پول حقیقی از بازار بودیم به طوری که در مردادماه یک هزار و ۱۱۱ میلیارد تومان و در شهریورماه ۸هزار و ۲۳۹ میلیارد تومان پول حقیقی از این بازار خارج شد.
در این سه ماه تقریبا بیش از هشت هزار میلیارد تومان پول حقیقی از بازار خارج و عمدتا جذب بازارهای موازی به ویژه بازار جدید رمزارزها شد.

منبع- نشریه شماره ۲۹ اخبار مالی