اگر قیمت بنزین افزایش پیدا کند …

اخبار پولی مالی– ناترازی انرژی یکی از مهمترین ابرچالش های کشور ظرف سالهای اخیر به شمار می رود. تا کنون راهکارهای متعددی برای رفع این ناترازی پیشنهاد شده و برخی به مورد اجرا نیز در آمده اند. یکی از مهمترین و شناخته شده ترین این راهکارها اجرای اصلاحات قیمتی همراه با افزایش بهره وری و ایجاد تورهای حمایتی برای کمک به افراد دهک ها ی پایین درآمدی بود که تحت عنوان هدفمند سازی یارانه ها به مورد اجرا گذاشته شد اما اجرای ناقص طرح و تورم بالای دورقمی مزمن باعث شد تا این طرح با شکست روبرو شود و ناترازی همچنان ادامه پیدا کند. اکنون پس از سالها کار به جایی رسیده است که ناترازی در حال سست کردن ستون های ساختار اقتصادی و اجتماعی کشور است از این منظر تلاش برای حل ناترازی عملی اجباری است و در این میان اصلاح قیمتی لازم تر از همیشه به نظر می رسد، این در حالی است که مسئولین کشور همچنان بر عدم تغییرات قیمتی حامل های انرژی در کوتاه مدت سخن می گویند. اما بیایید فرض کنیم یک روز جمعه از خواب برخواستیم و با اولین مرور  گوشی تلفن همراه خود متوجه شدیم که قیمت حامل های انرژی از جمله بنزین افزایش پیدا کرده است. در این شرایط برای قیمت های حمل و نقل چه اتفاقی خواهد افتاد. در این مقاله سعی داریم به تشریح مهمترین رخدادهای ناشی از افزایش قیمت حامل های انرژی در بخش حمل و نقل بپردازیم.

یک سناریوی دانشگاهی…

بر اساس گزارش تحقیقی منتشر شده در در مجله عمران شریف افزایش قیمت حامل‌های انرژی تأثیر مستقیمی بر هزینه‌های حمل‌ونقل خواهد داشت. به ترتیبی که افزایش قیمت سوخت می‌تواند هزینه حمل‌ونقل عمومی را تا ۴۸.۶ درصد و هزینه استفاده از خودروهای شخصی را تا ۱۹۵ درصد افزایش دهد چرا که با حذف یارانه‌ها، قیمت بنزین، گازوئیل و سایر حامل‌های انرژی افزایش پیدا می کند، که این به طور مستقیم بر هزینه‌های حمل‌ونقل تأثیر گذار خواهد بود. به علاوه افزایش قیمت انرژی باعث افزایش هزینه‌های تعمیر و نگهداری وسایل نقلیه، قطعات یدکی و سایر هزینه‌های عملیاتی نیز می‌شود این درحالی است که افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل منجر به افزایش قیمت کالاها و خدمات می‌شود، که به‌طور غیرمستقیم بر هزینه‌های زندگی تأثیر خواهد داشت.

تاثیرات دیگر …

از دیگر تاثیرات افزایش هزینه حمل و نقل عمومی این خواهد بود که افراد بیشتر به استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی روی خواهند آورد و در بلندمدت، خودروهای کم‌مصرف و وسایل نقلیه کم هزینه از جمله موتور سیکلت و دوچرخه جایگزین خودروهای پرمصرف می شوند.

از منظری دیگر افزایش قیمت سوخت تأثیر مستقیمی بر هزینه‌های حمل‌ونقل شهری و بین‌شهری دارد. حمل‌ونقل جاده‌ای، هوایی و ریلی همگی تحت تأثیر افزایش قیمت حامل‌های انرژی قرار دارند، به‌ویژه در بخش حمل‌ونقل بار که هزینه‌های لجستیکی افزایش پیدا می کند. این موضوع می‌تواند بر قیمت کالاها و خدمات نیز تأثیر قابل توجهی از خود برجای گذارد.

یکی از معضلات افزایش قیمت حامل های انرژی اثرپذیری دهک های پایین درآمدی از این امر است چرا که سهم هزینه‌های رفت‌وآمد روزانه برای آن‌ها در سبدمصرفی افزایش پیدا کرده و باعث کاهش سهم دیگر اقلام از جمله مواد غذایی خواهد شد. در همین رابطه کاهش استفاده از خودروهای شخصی و افزایش تقاضا برای حمل‌ونقل عمومی، فشار بیشتری بر زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی وارد می کند که در شرایط وضع موجود دچار کمبود های قابل توجهی است.

تاثیر افزایش قیمت بنزین و گازوئیل  فرای مرزها

افزایش قیمت حامل‌های انرژی در ایران تأثیرات گسترده‌ای بر حمل‌ونقل در کشورهای منطقه خواهد داشت، زیرا بسیاری از این کشورها وابستگی قابل‌توجهی به واردات انرژی از ایران دارند. با افزایش قیمت سوخت، هزینه‌های حمل‌ونقل زمینی، هوایی و دریایی در منطقه افزایش می‌یابد که می‌تواند موجب بالا رفتن قیمت کالاها، کاهش صادرات و تغییر مسیرهای تجاری شود. علاوه بر این، اختلاف شدید قیمت سوخت بین ایران و کشورهای همسایه باعث گسترش خروج غیرقانونی سوخت، به‌ویژه گازوئیل، به کشورهای همسایه مانند افغانستان، پاکستان و عراق شده است. این قاچاق سوخت که روزانه میلیون‌ها لیتر را شامل می‌شود، نه‌تنها موجب هدررفت منابع ملی ایران شده، بلکه بازار انرژی منطقه را نیز تحت تأثیر قرار داده و باعث نوسانات قیمت و بی‌ثباتی در تأمین سوخت خواهد شد.

راهکار عملی:

به نظر می رسد برای کاهش تبعات منفی اجرای رویکرد تعدیل قیمتی حامل های انرژی لازم خواهد بود با انجام سرمایه‌گذاری کافی در بخش حمل‌ونقل عمومی اقدام به توسعه ناوگان و تعدیل و بهبود هدفمندی یارانه‌ها با هدف کاهش هزینه‌های رفت‌وآمد چنددهک های پایین درآمدی کرد.

به علاوه بهینه‌سازی مصرف سوخت در خودروها خواهد بود. تشویق به استفاده از خودروهای کم‌مصرف و برقی می‌تواند وابستگی به سوخت‌های فسیلی را بهمقدار قابل توجهی کاهش دهد در کنار آن استفاده از فناوری‌های نوین برای بهینه‌سازی مسیرها و کاهش مصرف سوخت در حمل‌ونقل شهری امری ضروری خواهد بود.

در بحث منطقه ای هم کنترل وضعیت نیازمند اصلاح ساختارهای توزیع انرژی و تقویت نظارت بر مرزهای کشور است تا از تأثیرات منفی اقتصادی و اجتماعی آن جلوگیری به عمل آید.

و در نهایت اینکه:

به دلیل الزام کاهش ناترازی انرژی در کشور و فرض تحقق تعدیل قیمتی حامل های انرژی، این امر تأثیرات گسترده‌ای بر حمل‌ونقل در ایران و کشورهای منطقه از خود برجای خواهد گذاشت، برای کاهش بار منفی تحقق این فرضیه اتخاذ سیاست‌های مناسب، می‌تواند از دامنه اثرات منفی آن بکاهد و این در شرایطی قابل تحقق خواهد بود که در یک ساختار اصلاحی کلان اقتصادی با اجماع نخبگان و بروکرات ها و مردم به مورد اجرا گذاشته شود نه آنگونه که در اجرای طرح هدفمندی انجام گرفت و گرهی بر مشکلات کشور افزود./اخبار پولی مالی